WSKAZÓWKI DLA NAUCZYCIELI
pracujących z dziećmi z wadą słuchu w szkołach ogólnodostępnych
W ostatnich latach wykonuje się coraz więcej badań mających na celu określenie, jak duża jest liczba dzieci mających problemy ze słuchem. Badania te prowadzone są przez specjalistów z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie oraz osoby przygotowane do prowadzenia przesiewowych komputerowych badań słuchu programem "Słyszę...".
Wyniki wykazują, że ponad 19,6% populacji dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 19 lat ma problemy ze słuchem.
Stwierdzone ubytki słuchu mają istotny wpływ na rozwój osobowości, inteligencji i wyniki w nauce. W Polsce 25% dzieci z zaburzeniami słuchu ma mierne wyniki w nauce, 26% powtarza klasę, 50% nie słyszy nauczyciela stojącego przy tablicy, a 26% często słyszy szum, pisk lub dzwonienie.
W związku z powyższym dzieci z deficytem słuchu muszą pokonać wiele trudności w trakcie przyswajania wiedzy szkolnej, gdyż pozbawione są różnego rodzaju wrażeń akustycznych docierających do nich z otaczającego świata.
Badania wykazały, że wyłączenie zmysłu słuchu powoduje obniżenie sprawności wzrokowej, kinestetycznej i dotykowej, wywołuje zaburzenia w reakcjach całego organizmu. Tak więc u dzieci z wadą słuchu wolniej, niż u słyszących, rozwija się pamięć słowna, pojawiają się trudności w przechodzeniu od konkretno-działaniowych do myślowych form operacji intelektualnych i odwrotnie. Elementarne formy myślenia abstrakcyjnego są u nich na niższym poziomie niż u słyszących rówieśników.
W związku z tym, pracując z dzieckiem z deficytem słuchu, należy przestrzegać następujących zasad:
ZASADY PRACY Z DZIECKIEM Z WADĄ SŁUCHU
Podstawą pracy jest całkowita akceptacja dziecka przez nauczyciela i odwrotnie - nawiązanie dobrego kontaktu.
Podstawą każdego prawidłowego działania dziecka jest zrozumienie, utrwalenie w pamięci, przypomnienie i odtworzenie.
Należy pracować wykorzystując wszystkie zmysły.
W doborze ćwiczeń należy kierować się zasadą stopniowania trudności i zawsze rozpoczynać pracę od tych ćwiczeń, które dziecko dobrze już opanowało.
Pracować systematycznie aby osiągnąć trwały efekt.
Każde zajęcia należy rozpoczynać od ćwiczeń oddechowych i ćwiczeń narządów artykulacyjnych.
Starać się uatrakcyjniać zajęcia - lepsze zapamiętywanie.
Ze względu na krótkotrwałą koncentrację uwagi i dużą męczliwość należy zmieniać rodzaje zajęć.
Korzystać z estetycznych i wyraźnych pomocy (etykietki z napisami, ilustracje, historyjki obrazkowe), które ułatwiają zrozumienie, przyswojenie i zapamiętanie materiału.
Ucząc nowych słów pokazywać, w miarę możliwości, odpowiedni przedmiot, osobę lub czynność wykorzystując obrazki lub naturalne sytuacje.
Rozwijać każdy objaw spontanicznej mowy dziecka, nawet wtedy, gdy rozpoczęta przez dziecko rozmowa zupełnie nie wiąże się z zaplanowanym tematem zajęć.
Podczas ćwiczeń (mowy lub innych czynności) mówić, omawiać, pytać - zachęcać dziecko do spontanicznego wypowiadania się.
Należy mówić do dziecka poprawnie, nie dzieląc słów na sylaby, bez przesady w mimice i artykułowaniu.
Często chwalić i nagradzać za widoczne efekty pracy (nawet te niewielkie).
Aktywizować rodziców do współpracy.
Ponadto należy:
Zapewnić dziecku miejsce w drugiej lub trzeciej ławce, najlepiej w środkowym rzędzie, aby mogło wspomagać się odczytywaniem mowy z ust.
Powtarzać polecenia, udzielać dodatkowych wyjaśnień.
Ograniczać notatki dokonywane na lekcji do zrozumiałych, syntetycznych zapisów.
Na sprawdziany przygotowywać materiały dostosowane do programu edukacyjnego dla dzieci słabo słyszących lub niesłyszących, uwzględniając tempo pracy oraz możliwości dziecka.
Stosować zindywidualizowane wymagania.
Oceniać uwzględniając możliwości i obiektywne ograniczenia dziecka(dziecko z wadą słuchu nie osiągnie takiej perfekcji w mówieniu oraz nie opanuje materiału programowego w stopniu analogicznym do przeciętnego ucznia słyszącego-poza przypadkiem uczniów z niewielkim niedosłuchem i wysokim poziomem inteligencji).
Przy ocenie uwzględniać aktywność i wkład pracy - ogrom wysiłku oraz zaangażowanie dziecka, zainteresowanie przedmiotem, systematyczność i pilność;
Wiadomości i umiejętności oceniać dokonując selekcji materiału nauczania z uwagi na trudności z prawidłowym werbalizowaniem wyników procesu poznania(zrozumienie, zapamiętywanie, reprodukowanie przekazywanej wiedzy).
Akceptować dziecko takim jakie ono jest.
Stwarzać sytuacja dające dziecku możliwość osiągnięcia sukcesu, podnoszenia poczucia własnej wartości, wyższej samooceny.
Dostrzegać mocne strony dziecka - zalety.
Postępować tak, aby czuło się pewnie w otoczeniu osób słyszących
Jeżeli powyższe wskazówki okażą się niewystarczające prosimy o indywidualny kontakt z pracownikami naszej poradni.
Opracowały: Arletta Kęcik
Izabella Paprocka
