"Dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione, z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach, potencjalną, wybitną inteligencją i zadatkami na rozwijanie wielkiej twórczości oraz dużym talentem społecznym. Trzeba stworzyć mu możliwości ich maksymalnego rozwoju."

UCZEŃ ZDOLNY

W Polsce nie ma przyjętej jasnej, jednoznacznej i obligatoryjnej definicji ucznia zdolnego. Coraz częściej badania wskazują na to, że potencjalne zdolności i talenty mogą być uwarunkowane genetycznie, ale do ich wyzwolenia konieczne jest oddziaływanie ze strony środowiska.
Dziecko zdolne w rozumieniu społecznym to zwykle uczeń, który ma wzorowe zachowanie i najwyższe oceny z przedmiotów szkolnych.
W rozumieniu psychologicznym uczeń zdolny to taki, który ma wysoki iloraz inteligencji, duże osiągnięcia, odczuwa niepokój poznawczy, umie oderwać się od utartych schematów, potrafi znaleźć się w nowej sytuacji, ma pomysły nowych rozwiązań starych problemów, nie boi się nowych rzeczy.
Są przynajmniej dwa kryteria rozpoznawania wybitnych zdolności:
psychologiczne- opiera się na badaniu poziomu inteligencji, zdolności specjalnych, cech charakteru i osobowości,
psychopedagogiczne- odwołuje się do osiągnięć ucznia.
Uczeń szczególnie zdolny to ten, który ma możliwości dojścia do wybitnych osiągnięć w danej dziedzinie. Zdarzają się uczniowie uzdolnieni wszechstronnie.

Charakteryzując ucznia zdolnego zwraca się uwagę na jego rozwój poznawczy, emocjonalny i zachowanie.
Rozwój poznawczy:
ciekawość, dociekliwość, aktywność poznawcza
samodzielność sądów, umiejętność ich obrony
bardzo dobra pamięć
bystrość, myślenie analityczne, zdolność abstrahowania
spostrzegawczość, trafność obserwacji
logiczne myślenie, kojarzenie, przerzutność uwagi
rozwinięte myślenie intuicyjne
twórczość ,oryginalność, pomysłowość
wysoki, ponadprzeciętny rozwój intelektualny
łatwość uczenia się dużej ilości materiału
szeroki wachlarz zainteresowań, dużo wiadomości pozaszkolnych
bogata wyobraźnia
odczuwanie przyjemności w czasie wykonywania zadań umysłowych
Rozwój emocjonalny
wrażliwość, często nadwrażliwość
empatia
często stany niepokoju, poczucia winy
samokrytycyzm
poczucie humoru
duże poczucie sprawiedliwości
większa odporność na stres
Zachowanie
mają "dziwne " pomysły, które bezwzględnie starają się realizować
tolerancyjni wobec sprzeczności i wieloznaczności
niecierpliwi, przerywają lekcję pytaniami
ucząc się szybko, skracają tok rozumowania , nie zawsze potrafią wyjaśnić rezultat
preferują pracę w samotności
Formy pracy z uczniem zdolnym
Na lekcji (w systemie klasowo lekcyjnym)
różnicowanie treści i wymagań
stawianie problemów
referat
asystent przedmiotowy
grupa ekspercka
zlecone zadania indywidualne
opieka nad grupą uczniów w klasie
prowadzenie zajęć w młodszych klasach
analiza literatury przedmiotu
kapitan drużyny klasowej.
Poza lekcjami
koła zainteresowań /uczestnictwo/
koła zainteresowań /prowadzenie/
kontakty indywidualne z nauczycielem /trening przed konkursem/
szkolne olimpiady, konkursy, turnieje ,przeglądy
sesje popularno - naukowe
szkolna liga zadaniowa
rozgrywki przedmiotowe
spotkania z ekspertami
zajęcia pozalekcyjne
Poza szkołą
zawody międzyszkolne
konkursy ,przeglądy ,olimpiady
obozy naukowe
wycieczki naukowe.
Inne formy
edukacja przyspieszona
klasy autorskie
szkoły i klasy specjalne
kontakty ze szkołami wyższego rzędu.
Formy pomocy uczniom szczególnie zdolnym
Możliwość skrócenia czasu nauki w każdym typie szkoły poprzez :
przyspieszenie obowiązku szkolnego
indywidualny tok albo program nauki
możliwość klasyfikowania i promowania w ciągu całego roku
Zapewnienie wsparcia materialnego :
Stypendium Ministra Edukacji Narodowej
Stypendium Prezesa Rady Ministrów
Stypendia innych instytucji działających na rzecz dzieci zdolnych
Instytucje działające na rzecz dzieci zdolnych
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nr 2 w Bydgoszczy
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej
Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci
Centrum Informacyjno-Konsultacyjne ds. Dzieci Zdolnych
Fundacja na rzecz młodzieży wybitnie zdolnej i jej nauczycieli /Warszawa/
Towarzystwo Szkół Twórczych
Stowarzyszenie Szkół Aktywnych
Fundacja Ewy Czeszejko-Sochackiej " Promocja Talentu"
Fundusz Pomocy Młodym Talentom Jolanty i Aleksandra Kwaśniewskich
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne organizują pomoc dla dzieci zdolnych i ich rodziców oraz nauczycieli.

Formy pomocy udzielane dzieciom
rozpoznawanie i identyfikowanie dzieci zdolnych
ustalanie różnych form pomocy dzieciom zdolnym w szkole, domu i poradni
prowadzenie profilaktyki i ewentualnej terapii zaburzeń w rozwoju społeczno-emocjonalnym
pomoc w wyborze najkorzystniejszej formy rozwijania zainteresowań dziecka
Formy pomocy rodzicom
indywidualne konsultacje i porady
pomoc w rozwiązywaniu problemów ,jakie mogą pojawić się w pracy z dzieckiem zdolnym
udzielanie wskazówek do pracy z dzieckiem w domu, ze szczególnym uwzględnieniem sfery emocjonalno-motywacyjnej
informowanie o literaturze /jak rozwijać zdolności /
informowanie o fundacjach zajmujących się zdolnymi
informowanie o możliwościach dalszego kształcenia, pomoc w ustalaniu kierunków kształcenia
porady dotyczące postępowania z dziećmi w sytuacjach sukcesu i porażki
prelekcje dotyczące m.in. problematyki zdolności, osobowości ucznia
Formy pomocy oferowane nauczycielom oraz pedagogom i psychologom szkolnym
indywidualne konsultacje
prelekcje
ustne i pisemne zalecenia do pracy z konkretnym dzieckiem
pomoc w identyfikowaniu dzieci zdolnych
udzielanie wskazówek do pracy z dzieckiem zdiagnozowanym jako zdolne
wydawanie opinii umożliwiającej nauczycielowi skonstruowanie indywidualnego programu pracy z dzieckiem zdolnym
doradztwo dotyczące m.in. .przyspieszenia obowiązku szkolnego, śródrocznej promocji,
indywidualnego programu i toku nauki.
Publikacje, które warto przeczytać:
De Bono E. /1994/ Naucz swoje dziecko myśleć, Warszawa, "Prima"
De Bono E./1955/ Naucz się myśleć kreatywnie, Warszawa, "Prima"
Levis D./1988/ Jak wychować dziecko zdolne Warszawa PZWL
Partyka M./1999/ Zdolni, utalentowani, twórczy, Warszawa CMPP-MEN
Nęcka E. /1992/ Trening twórczości, Warszawa, Polskie Towarzystwo Psychologiczne
Sękowski A. /2000/ Osiągnięcia uczniów zdolnych, Towarzystwo Naukowe KUL

Opracowała: mgr Irena Górska